İslam İnancına Göre Şehitlik!
“’İslam İnancına Göre Şehitlik’ adını taşıyan bu makalede öncelikle şehit kelimesinin ‘sözlük’ ve ‘terim anlamları’ belirlenmiştir. Hem sözlük hem de terim anlamları itibariyle Kuran-ı Kerim’de ve Hadis-i Şeriflerde zikredilen şehit kelimesi tespit edilerek çeşitli başlıklar altında değerlendirilmiştir. Günümüzde yaşanan çeşitli olaylar sebebiyle sık sık gündeme gelen ve mahiyeti itibariyle daha ziyade nasslar ışığında açıklanması gereken şehitlik kavramı bazen yanlış anlamlarda kullanılabilmektedir. İşte bu makale konuyla ilgili ayet ve hadisler esas alınarak şehitlik konusunun doğru anlaşılmasına katkıda bulunmak amacıyla hazırlanmıştır.
Şehîd Kelimesinin sözlük anlamı: Şehîd kelimesi Arapça ‘ş-h-d’ fiil kökünden türetilmiş bir sıfattır… Bir yerde hazır bulunmak, bir olaya şahit olmak, bilmek, doğru bilgi vermek, şahitlik yapmak, onaylamak ve yemin etmek gibi çeşitli anlamlara gelen ‘ş-h-d” fiilinin ism-i fâili ‘şâhid’, mübalağalı ism-i fâili veya İslam İnancına Göre Şehitlik sıfat-ı müşebbehesi ‘şehîd’, mastarı da ‘şehâdet’tir… Buna göre mübalağa ifade eden ‘şehîd’ kelimesi, çok iyi bilip şahitlik eden, çok iyi görüp hazır bulanan manalarına gelmektedir. Aynı kelime Türkçede şehit şeklinde kullanılmaktadır.
Şehit kelimesi Kütüb-i Sitte olarak ifade edilen muteber hadis kitaplarında hem sözlük hem de terim anlamlarıyla çokça zikredilmektedir. Dolayısıyla Kur’an ayetlerindeki bizzat şehit kelimesinin geçtiği yerlerde terim olarak şehitliğin tanımıyla ilgili herhangi bir bilgi bulunmamaktadır.
Şehitliğin Terim Anlamı: İslam alimleri şehitliğin terim anlamıyla ilgili çeşitli açıklamalar yapmış, bu konuyu inceledikleri bölümlerde şehitliğin tanımından ziyade öldürülen kişiye niçin şehîd ismi verildiği üzerinde durmuşlardır. Terim olarak Allah yolunda öldürülen mümin kişiye şehit denilmektedir. Bu tanımı biraz daha genişleten Seyyid Şerif Cürcânî’ ise şehidi, herhangi bir diyet gerektirmeyecek şekilde haksız yere öldürülen, buluğa ermiş her temiz Müslüman olarak tanımlar. İslam bilginleri tarafından Allah yolunda öldürülen kişiye şehit denmesinin sebepleri şöyle açıklanmaktadır:
1- Rahmet melekleri şehidin, yıkanmasına ve ruhunun cennete gitmesine şahit oldukları için bu kişiye şehit denmiştir.
2- Cennete gireceğine dair hem Yüce Allah hem de melekler kendisi hakkında şahitlik yapacağı için, bu kişiye şehit denmiştir.
3- Kıyamet gününde Hz. Peygamberimizle (sav) birlikte, geçmiş ümmetler hakkında şahitlik etmesi isteneceği için bu kişiye şehit denmiştir.
4- Şehit olarak düştüğü toprak da kendisi lehine şahitlik yapacağı için bu kişiye şehit denilmiştir.
5- Ölmeyip Allah’ın huzurunda bir şahit gibi diri ve yaşıyor olduğu için kendisine şehit denmiştir.
6- Ölünceye kadar Allah’ın emrine göre doğruluk üzerinde olduğuna dair şahitlik edildiği için şehit denmiştir.
7- Allah’ın, öldürülmesine karşılık kendisine hazırlamış olduğu ikramları görüp şahit olduğu için şehit denilmiştir.
Görüldüğü gibi bu açıklamalar şehit kelimesine fail anlamında şahit olan veya meful anlamında kendisine şahit olunan şeklinde verilen manalara göre değişiklik göstermektedir. Esas itibariyle Allah yolunda öldürülen kişiye şehit denilirken daha sonra Hz. Peygamber’imizin (sav) bazı hadisleri delil gösterilerek şehitliğin anlam çerçevesi genişletilmiştir. Buna göre karın ağrısı, boğulma, yanma gibi afet ve hastalıklar sebebiyle ölen müminler de şehit kabul edilmiştir. Yüce Allah’ın esmâ-i hüsnâsı veya sıfatlarından biri olarak Şehîd, hiçbir şey ilminden gizli kalmayacak şekilde çok iyi bilen, şahitliğinde emîn olan manasına gelmektedir. Netice itibari ile İslami bir terim olarak şehit, Allah yolunda öldürülen müminlere verilen isimdir.
Kur’an-ı Kerim’de Şehitlik!
Kur’an-ı Kerim’de şehîd kelimesi, daha ziyade şâhit veya hazır bulunma anlamlarına geldiğinden terim olarak şehit kavramı ‘ka-te-le’ fiilinin meçhul haliyle Allah yolunda öldürülme anlamında ifade edilmektedir.
Şehitlerin Ölümsüzlüğü Kuran-ı Kerim’de bu anlamda şehitlikten bahsedilen ilk ayet Bakara suresinde yer almaktadır. Yüce Allah: “Allah yolunda öldürülenlere ‘ölüler’ demeyin, zira onlar diridirler, fakat siz bunun farkında değilsiniz,” buyurmaktadır. Önemli kelam ve tefsir alimlerinden Fahreddin er Râzî’nin yaptığı açıklamalara göre Bedir’de şehit olan on dört Müslümanla ilgili ashap falanca filanca öldü demişlerdi. Kâfirler, müşrikler ve münafıklar da, kendi aralarında, bu insanlar din ve Hz. Muhammed (sav) uğruna karşılıksız yere kendilerini öldürüyorlar, şeklinde konuşmuşlardı. Bunun üzerine Yüce Allah bahsi geçen ayetle şehitler hakkında, ölüler denilmesini yasaklamıştır…”
Kaynak: Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 2012, Cilt: XVI, Sayı: 1 Sayfa: 189-220 İslam inancına göre şehitlik-Hasan Kurt-Benzer bilgiler Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisinde de bulunmaktadır.
Gıyabi cenaze namazı kılınabilir mi?
Son yıllarda ülkemizde gıyabi cenaze namazları kılınmaya başlandı. Vatandaş bazen soruyor. Gıyabi cenaze namazı kılınır mı? “Aslolan, cenaze namazının kılınabilmesi için cenazenin hazır bulunmasıdır. Bununla birlikte hazır olmayan cenaze için de namaz kılınabilir. Nitekim Resûlullah (s.a.s.), Habeş Kralı Necâşî’nin vefatını haber vermiş, sonra da onun cenaze namazını kıldırmak üzere cemaatin önüne geçmiş, ashab da arkasında saf tutmuştur (Buhârî, Cenâiz, 55; Müslim, Cenâiz, 63). Olayda hazır bulunan Câbir b. Abdullah (r.a.) şöyle demiştir: “Resûlullah (s.a.s.), Necâşî’nin (gıyabında) cenaze namazını kıldırdı. Ben de ikinci yahut üçüncü saftaydım.” (Buhârî, Cenâiz, 54) Yine, Resûlullah’ın (s.a.s.) Uhud şehitleri (Buhârî, Cenâiz, 73) ve kendisine haber verilmeden defnedilen cenazeler için de gıyabi cenaze namazı kıldığı bilinmektedir.” (Buhârî, Cenâiz, 56).
Kaynak: Diyanet işleri Başkanlığı Din işleri yüksek kurulu başkanlığı. Hoşçakalın.
Yorum yazarak Düzcenin Sesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Düzcenin Sesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Düzcenin Sesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Düzcenin Sesi değil haberi geçen ajanstır.
Şimdi oturum açın, her yorumda isim ve e.posta yazma zahmetinden kurtulun. Oturum açmak için bir hesabınız yoksa, oluşturmak için buraya tıklayın.
Yorum yazarak Düzcenin Sesi Topluluk Kuralları’nı kabul etmiş bulunuyor ve yorumunuzla ilgili doğrudan veya dolaylı tüm sorumluluğu tek başınıza üstleniyorsunuz. Yazılan yorumlardan Düzcenin Sesi hiçbir şekilde sorumlu tutulamaz.
Haber ajansları tarafından servis edilen tüm haberler Düzcenin Sesi editörlerinin hiçbir editöryel müdahalesi olmadan, ajans kanallarından geldiği şekliyle yayınlanmaktadır. Sitemize ajanslar üzerinden aktarılan haberlerin hukuki muhatabı Düzcenin Sesi değil haberi geçen ajanstır.